Rookbeleid in zorginstellingen
focus op governance
Het rookbeleid is een essentieel instrument om de gezondheid en veiligheid binnen zorginstellingen te waarborgen.
Toch wordt het vaak verkeerd geïnterpreteerd als een zorginhoudelijk vraagstuk, zoals gebeurde in de bekende GGzE-zaak. Hier werd het rookbeleid getoetst binnen het kader van de Wvggz, wat leidde tot een te beperkte juridische benadering. Veel GGZ-instellingen voelden zich hierdoor gedwongen om (te) veel uitzonderingen toe te staan. In mijn beleving schoten zij daardoor te ver door naar de andere kant.
Dit voorbeeld illustreert hoe een beperkte juridische benadering kan leiden tot onduidelijkheid en suboptimale beleidskeuzes. Het probleem ligt in deze interpretatie: rookbeleid draait fundamenteel om bestuurlijke verantwoordelijkheid en governance. In deze blog bespreek ik waarom deze insteek cruciaal is en hoe de regelgeving rond privéruimten hierbij een rol speelt. Ontdek hoe rookbeleid in zorginstellingen verder gaat dan de behandeling en behandelwetten en draait om governance, ethiek en verantwoordelijkheid.
Rookvrij per 2025: een bestuurlijke verantwoordelijkheid
De Tabaks- en rookwarenwet en het Nationaal Preventieakkoord stellen helder dat zorginstellingen uiterlijk in 2025 rookvrij moeten zijn. Voor enkele specifieke instellingen, zoals langdurige zorgvoorzieningen, geldt echter een uitgestelde deadline van 2030. Dit rookvrije beleid geldt niet alleen voor de gebouwen, maar ook voor de terreinen van de instelling.
Roken heeft een duidelijke impact op de volksgezondheid, maar het rookbeleid zelf valt buiten de reikwijdte van behandelwetten zoals de Wgbo, Jeugdwet en Wvggz.
Het gaat om organisatorisch leiderschap: hoe creëer je een veilige en gezonde omgeving voor cliënten, medewerkers en bezoekers? Dit vereist bestuurlijke keuzes die verder reiken dan zorginhoudelijke vraagstukken, vergelijkbaar met veiligheids- en personeelsbeleid.
Privéruimten en rookbeleid: wat zijn de regels?
Privéruimten in het rookbeleid
De Brancheorganisatie Zorg definieert privéruimte als een ruimte die exclusief door de cliënt wordt gebruikt en waar hij voor langere tijd verblijft. Volgens de Wmcz2018 wordt ‘langere tijd’ gedefinieerd als minimaal zes maanden.
Ruimten die hieraan voldoen, zoals slaapkamers in langdurige zorgsettings, denk aan beschermde woonvormen, worden beschouwd als privéruimten. Hoewel de Tabaks- en rookwarenwet instellingen toestaat om in deze ruimten een uitzondering op het rookverbod te maken, is dit geen verplichting. Het maken van een uitzondering vereist een zorgvuldige afweging van belangen, waaronder:
- Het recht op persoonlijke levenssfeer en zelfbeschikking van rokende cliënten, maar ook van niet-rokende cliënten.
- Volksgezondheid, ethiek en de missie van de zorginstelling.
- (Brand)veiligheid en het risico op schade voor cliënten, medewerkers, bezoekers en locaties.
Deze overwegingen benadrukken waarom een zorginstelling het rookbeleid niet puur vanuit (zorg)wettelijke verplichtingen moet benaderen, maar vanuit governance en ethiek.
Rookbeleid: waar ethiek en verantwoordelijkheid samenkomen
Naast de wettelijke kaders speelt de ethische verantwoordelijkheid van zorginstellingen een grote rol. Het faciliteren van roken, zelfs in privéruimten, kan haaks staan op de missie van een zorginstelling om gezondheid te bevorderen en schadelijk gedrag te ontmoedigen.
Wat betekent een governance aanpak voor rookbeleid?
- Het benadrukt de ethische verantwoordelijkheid van de instelling.
- Het biedt een structurele oplossing voor gezondheids- en veiligheidsvraagstukken.
- Het creëert draagvlak bij cliënten en medewerkers.
Door een rookvrije omgeving te creëren, dragen instellingen niet alleen bij aan de gezondheid van hun cliënten, maar ook aan een bredere cultuurverandering binnen de samenleving. Het respecteren van de persoonlijke levenssfeer van alle cliënten moet zorgvuldig worden afgewogen tegen het beschermen van de gezondheid en veiligheid van cliënten, medewerkers en bezoekers.
Governance in rookbeleid: lessen voor jouw zorginstelling
Het benaderen van rookbeleid vanuit governance biedt instellingen de mogelijkheid om keuzes te maken die verder gaan dan wettelijke verplichtingen. Het benadrukt het belang van een gezonde en veilige omgeving voor iedereen en maakt ruimte voor een ethische en praktische afweging van belangen.
Wat is governance?
Governance verwijst naar de bestuurlijke verantwoordelijkheid en controle binnen een organisatie, waarbij beleid en ethiek centraal staan.
Een duidelijke communicatie over beleid en de keuze voor wel of geen uitzonderingen bij privéruimten is hierin essentieel. Dit voorkomt verwarring en zorgt voor draagvlak onder cliënten, medewerkers en bezoekers.
Conclusie: maak governance leidend in rookbeleid
Kortom, een effectief rookbeleid in zorginstellingen vereist een aanpak die verder gaat dan wettelijke verplichtingen en governance centraal stelt.
Laten we samen streven naar een zorgsector waarin gezondheid en ethiek vooropstaan. Hoe ziet het rookbeleid van jouw zorginstelling eruit? Deel je inzichten en ervaringen hieronder. Wat is jouw eerste stap naar een rookvrije, governance-gedreven toekomst?
Meer weten over de auteur? Klik hier.